Flagellaten infecties bij Lories en Hangparkieten,
Als
we aan ziekten bij onze vogels denken dan is dat meestal aan de schimmel Candida albicans of de bacteriele ziekten
veroorzaakt door E.coli of Salmonella. Een minder bekende maar frequent voorkomende
ziekte wordt veroorzaakt door protozoen (eencellige diertjes) nl. de flagellaat
Trichomonas. Flagellaten hebben aan hun
lichaam zweepdraden (flagellen), waarmee ze zich bewegen. Bij duiven komt het
zeer veel voor en wordt het “het geel” genoemd vanwege de
geelverkleuring die optreedt in de keel. Japanse meeuwtjes zijn bekende dragers
die, zoals de naam al zegt , het bij zich kunnen dragen, maar er niet ziek van
worden. Wel kunnen er bijvoorbeeld Australische prachtvinken door worden
geinfecteerd. Bij papagaaien en parkieten komen ze nog al eens voor in de
darmen. Niet bij alle soorten vogels gaat het om dezelfde soort flagellaat. Bij
de prachtvinken zijn het vooral de Cochlosoma
en Trichogona die gevonden worden, bij
parkieten zijn het meestal Giardia infecties.
Het ziektebeeld is afhankelijk van de flagellatensoort. Ik zal dit nu beperken
tot onze doelgroep. Het ziektebeeld kan in eerste instantie verwarring geven
met de verschijnselen die optreden bij kropontsteking. De laatst ontstaat door Candida en/of een bacteriele infectie. Er zijn
tot nu toe door mij verschillende symptomen waargenomen:
1. Overgeven of een neiging tot overgeven.De beweging die de vogel maakt is te vergelijken met het opbraken van
voer voor de jongen of partner. Soms zien we enkele druppeltjes pap aan het
uiteinde van de bek verschijnen waarna dit later weer wordt ingeslikt. Zeker in
de beginfase hebben ze meestal alleen last van de neiging tot overgeven. In
deze fase vermageren ze nog niet. De vogel hoeft nog niet “bol” te
zitten.
2. Kropverstopping.
Het kan voorkomen dat het voer in de krop blijft steken. De vogel eet bijna
niet meer, omdat er geen of bijna geen doorgang plaatsvind naar de maag. De
kans bestaat dat de vogel besmet is met flagelaten. Zelf heb ik het volgende
gedaan bij een lori met een kropverstopping: De krop heb ik gemasseerd, de
vogel heb ik op de kop gehouden en ik heb geprobeerd het er uit te masseren.
Dit lukte niet. Toen het al twee dagen had geduurd heb ik met een kropnaald 2
ml. fysiologisch zout (9 gram zout op 1 liter water) naar binnen gebracht.
Daarna de krop weer gemasseerd,op de kop gehouden en het resultaat was dat er
een klein beetje pap uit kwam. Van die kropinhoud heb ik toen een druppeltje
onder de microscoop bekeken. Ik verwachtte eigenlijk Candida
aan te treffen, maar het kioelde echter van de flagellaten. Er waren maar een
paar Candida’s te vinden. Nadat ik met een kropnaald 1 ml. pap
met hierin het medicijn (ronidazol) had
gegeven was de krop binnen 1 dag geleegd. Daarna had de vogel weer een normale
spijsvertering en at veel beter.
3. Geen specifieke verschijnselen.
Om het geheel nog iets moeilijker te maken zijn er ook vogels die alleen
maar bol zitten, zonder verdere verschijnselen. Nader onderzoek zal uit moeten
maken wat de oorzaak is. Zelf heb ik ook diverse malen kroponderzoek gedaan,
waarbij het uitstrijkje negatief was. Dit waren vogels die voer overgaven en
daarom verdacht werden van flagellaten. Na een ronidazolkuur verdwenen de
klachten en herstelde de vogel zich. Het blijkt dat de flagellaten soms alleen
in de plooien van de kropwand nestelen en men zo een goede diagnose kan missen.
Diagnose.
Via een uitstrijkje van de krop kunnen we bij een vergroting van 100 tot
400 keer de flagellaten zien. Flagellaten sterven snel af zodat we het binnen
een uur moeten bekijken. Doen we dit niet dan kunnen we de diagnose missen.
Flagellaten zijn door een leek moeilijk te herkennen, men kan de diagnose dan
ook beter aan een dierenarts overlaten.
Behandeling.
De bekendste middelen voor de behandeling van een flagellaatinfectie zijn
de werkzame stoffen ronidazol en metrondazol; deze kunnen onder diverse
merknamen bekend zijn. Ronidazol onder de naam Ronitrol bijvoorbeeld
en metronidazol onder de naam Emtryl. Metronidazol moet zeer
nauwkeurig gedoseerd worden. Bij een te lage dosering helpt het niet en bij een
te hoge dosering is er kans op vergiftigingsverschijnselen waaraan de vogels
kunnen sterven. Vandaar dat het beter is om ronidazol (2,5%) te gebruiken. Tot
voor kort was er ook een 10% concentratie in de handel, maar deze is nu niet
meer te verkrijgen. Normaal wordt rodinazol opgelost in het drinkwater, maar
omdat onze doelgroep niet tot de zadeters behoren en een vloeibaar voedsel tot
zich nemen is de dosering anders. Een afgestreken doseerlepeltje (is
bijgesloten in de verpakking) is goed voor 4 liter loripap. Voor een minder
grote hoeveelheid pap is uiteraard ook minder ronidazol nodig. We hoeven bij
een lichte overdosering niet bang te zijn voor nadelige gevolgen. De kuur moet
10 dagen gegeven worden. Men moet ooit geinfecteerde vogels (of ter preventie)
2 maal per jaar 7 dagen kuren. De kropwand is namelijk geplooid en hier kunnen
flagellaten achterblijven, waardoor ze later weer de kop op kunnen steken.
Wanneer bij een nieuwe aankoop (met name importvogels) geen onderzoek wordt
gedaan, dan is het het beste om de vogels tegen flagellaten te behandelen.
Ronidazol wordt verkocht in capsules, zakjes of in een potje. Het laatste is
sterk aan te bevelen In een potje (100 gram) is het vele malen goedkoper
dan in aparte zakjes. Aangezien de houdbaarheid wel 3 tot4 jaar is, zou men
samen met andere liefhebbers een potje kunnen kopen.
Tot slot.
Deze ziekte is wijder verspreid dan de meesten onder ons denken. Misschien
zelfs een van de belangrijkste doodsoorzaken bij lories en hangparkieten. Een
paar jaar geleden is een importzending irislories geheel aan deze ziekte
overleden.
Tot heden zijn mij vele gevallen bekend. Vele vogels overlijden, omdat er aan schimmels
gedacht wordt, een kropuitstrijkje achterwege blijft en zodoende geen ronidazol
wordt gegeven maar bijvoorbeeld nystatine
Zelf kuur ik mijn vogels preventief 2 keer per jaar. Resistentie van de
flagellaten treedt bij normaal gebruik van ronidazol niet op en het kan ook
gegeven worden aan broedparen met jongen. Mocht U nog vragen en/of aanmerkingen
hebben stuur dan een E.mailtje aan loriji@worldonline.nl iedereen
is tenslotte gebaat bij een gezond vogelbestand.
Door Jos Hubers.