Schimmelinfecties bij lories.

Schimmelinfecties

Door F. Evers, dierenarts te Geldrop, Nederland


Aspergillosis
Schimmelinfecties nemen bij de Psittaciformes een belangrijke plaats in als ziekte èn doodsoorzaak. Helaas wordt aan deze infectieziekte nog te weinig aandacht geschonken. Een van de belangrijkste redenen hiervoor is het feit dat de diagnose niet zomaar met een klinisch onderzoek te stellen is.

Als vogels ziek zijn dan is het meest voorkomend symptoom het dik of bol zitten van de vogel. De vogel is minder levendig dan normaal en de veren liggen niet strak tegen het lichaam maar worden enigszins opgezet. Naast deze algemene ziekteverschijnselen worden vaak symptomen van benauwdheid gezien, wat kan wijzen op ademhalingstoornissen.
Dit algemene ziektebeeld kan veroorzaakt worden door infecties en door afwijkingen niet ontstaan door een besmetting met ziekteverwekkende kiemen.
De ziektekiemen kunnen we onderverdelen in virussen, bacteriën, parasieten en schimmels. Ook luchtwegafwijkingen kunnen veroorzaakt worden door alle bovengenoemde ziektekiemen.
Schimmels spelen vooral een belangrijke rol als verwekker van luchtweginfecties. Schimmelsporen treffen we overal aan en kunnen door inademing gemakkelijk in de luchtwegen terecht komen. Het ademhalingsapparaat van vogels is op een aantal punten duidelijk anders dan dat van zoogdieren. Een van de belangrijkste verschillen is de aanwezigheid van grote luchtkamers. Juist deze luchtkamers zijn ideale plekken voor schimmels om zich te ontwikkelen. Of een infectie optreedt is sterk afhankelijk van de conditie en hiermee samenhangend de weerstand van de vogel. Verkeerde voeding, vooral het vitamine A gebrek, is een belangrijke predisponerende factor, maar een schimmelinfectie kan ook volgen op andere chronische ziekten, langdurige stress, en langdurig gebruik van bepaalde medicijnen, waarbij de antibiotica een grote (negatieve) rol spelen. Bovendien is de infectiedruk vanuit de omgeving van invloed op het wel of niet geïnfecteerd raken.
Schimmels groeien goed op rottend organisch materiaal. Zich ophopende oude ontlasting, vochtig hout en vochtig voer wat te lang staat zijn alle goede voedingsbodems voor schimmels. Bij lories zijn de natte plekken die ontstaan door het morsen van het voer ideaal voor schimmelontwikkeling. Ook slechte ventilatie zal de infectiedruk verhogen.

Als een vogel een schimmelinfectie van de luchtzakken heeft treden de volgende verschijnselen op. Dik zitten, lusteloosheid, verminderde eetlust, soms benauwdheidsverschijnselen, soms dunne ontlasting en vermagering. Allemaal symptomen die ook bij andere ziektes gezien kunnen worden. Meestal is het ziekte verloop chronisch en sterft de vogel na enige weken. Echter, ook snel verlopende gevallen van schimmelinfecties komen voor. Het symptomenbeeld is dan dat van een acute longontsteking, waarbij de schimmel de gehele of een gedeelte van de longen heeft aangetast. We zien dan zieke lusteloze vogels, zonder eetlust, met acuut optredende benauwdheid en sterfte binnen een tot enkele dagen. Soms treedt zelfs sterfte op zonder voorafgaand ziekte beeld.
Een andere plaats waar een schimmelinfectie zich kan manifesteren is de syrinx, het stemapparaat van de papegaaiachtige, gelegen in de borstholte voor de splitsing van de luchtpijp in twee hoofdbronchiën. Ook dan zien we benauwdheid met daarbij een rochelende, soms piepende ademhaling, hoesten en stemverandering.
Snel ingrijpen is dan belangrijk daar verstikking op kan treden.
Ook kan een schimmelinfectie optreden in de luchtzakjes in het hoofd van de vogel. We zien dan lokale, enigszins wit doorschijnende zwellingen.

Juist het feit dat bovengenoemde symptomen bij zieke vogels niet specifiek zijn voor de genoemde schimmelinfecties, maakt de diagnose door alleen klinisch onderzoek moeilijk en daarmee de behandeling riskant. Is het gebruik van antibiotica bij bacteriële infecties aan te raden, bij infecties door schimmels is dit gecontraindiceerd. Kunnen bacteriële ziektekiemen bestreden worden met antibiotica, schimmels worden juist vaak gestimuleerd in hun groei door het gebruik hiervan. Door verkeerd medicijngebruik zullen de klachten dus verergeren. Een goede diagnose is van levensbelang voor de vogels. Hierbij speelt de endoscopie van de luchtwegen een belangrijke rol, gesteund door microscopisch onderzoek. Ontbreekt bij het onderzoek van de benauwde papegaai het endoscopisch onderzoek, dan is de mogelijkheid aanwezig dat een verkeerde diagnose gesteld wordt en hierdoor een verkeerde behandeling wordt gekozen.

Naast infecties van de luchtwegen zijn infecties van andere delen van het lichaam mogelijk. Schimmels zijn bij secties o.a. geïsoleerd uit de lever, de nier en de darm. Afhankelijk van de locatie kunnen min of meer orgaan-specifieke symptomen worden gezien. Bij een darminfectie treedt vooral de dunne ontlasting op de voorgrond.
Een schimmel kan ook de huid infecteren, waarbij de infectie leidt tot een afwijkend verenkleed. We zien hierbij veermisvormingen en veeruitval. Bij infecties van de oogleden kan een kaasachtige verdikking van het betreffende ooglid worden waargenomen.

Voor de behandeling van een schimmelinfectie kunnen diverse middelen worden voorgeschreven, zoals Flucutosine en ketaconazol. De resultaten waren echter vaak onvoldoende. Momenteel wordt steeds vaker en met succes itraconazole gegeven. Helaas is dit middel momenteel nog niet toegelaten voor de behandeling van vogels.


Candida
Candida is een gist en behoort tot de groep van de schimmels. De diverse Aspergillus soorten infecteren voornamelijk de luchtwegen, Candida infecties vinden we vooral in de digestietractus van vogels. Uit de maag en darmen van gezonde vogels kan vaak Candida geïsoleerd worden. Deze aanwezigheid van Candida is blijkbaar niet schadelijk voor de vogels. Onder bepaalde omstandigheden kan een verstoring van het evenwicht optreden, waardoor de Candida wel ziekteverwekkend wordt. Ook hierbij spelen de conditie en de weerstand van de vogel een belangrijke rol. Voedingsgebreken zoals vitamine A gebrek, slechte hygiëne en langdurig antibioticagebruik zijn predisponerende factoren. Hoewel ook volwassen vogels geïnfecteerd kunnen worden  door Candida zijn vooral jonge vogels erg gevoelig voor deze infectie. Sterfte bij jonge papegaaienbabies gepaard gaande met “kropverstopping” wordt vaak veroorzaakt worden door Candida. Candida kan in de krop lokale of uitgebreide ontstekingshaarden veroorzaken. Ook de mondholte, de klier en spiermaag en de darm kunnen geïnfecteerd raken. Als ziekte-symptomen kunnen de volgende verschijnselen worden gezien: een krop die te vol blijft, braken, schudden met de kop, lusteloosheid, vermagering, dunne ontlasting en sterfte. Vooral bij lories treden regelmatig darmontstekingen op tengevolge van een Candida infectie. Braken, diarree en vermagering treden dan op de voorgrond. Tevens kan Candida infecties geven van de neusholte en de ogen. Neusuitvloeiing, benauwdheid en oogontstekingen zijn het gevolg. De snavel van kromsnaveligen kan ook aangetast worden door Candida. Vaak treedt dit op na verwonding, maar ook infecties zonder trauma zijn gediagnostiseerd. We zien dan hoornverval waardoor gaten ontstaan in de snavel.  
Om de diagnose Candida zeker te stellen zal de dierenarts gebruik maken van: microscopisch onderzoek, kweken en endoscopische inspectie van de krop. Ook nu kunnen de genoemde verschijnselen een andere oorzaak hebben, waarbij een aangepaste behandeling nodig is.
Voor Candida infecties wordt over het algemeen nystatine voorgeschreven. Bij lokale snavelinfecties heeft aanstippen met een verdunde enilconazol oplossing een goed effect.

error: Content is protected !!