Door Jos Hubers.
Zover ik mij kan herinneren heb ik altijd al veel interesse in de gezondheidszorg bij vogels gehad. Doordat ik in mijn opleiding en werk veelvuldig geconfronteerd ben met de gezondheidszorg in de humane sector heb ik de kennis die ik daar vergaard heb, regelmatig kunnen gebruiken voor mijn vogels. Wat mij is opgevallen, is dat bij vele vogelliefhebbers de basiskennis en vaardigheden (als ook de logica) ontbreken om bij zieke vogels te kunnen ingrijpen. In dit artikel wil ik in het kort iets vertellen wat we kunnen ondernemen wanneer we constateren dat een vogel niet goed in orde is. Er zijn een aantal zaken van cruciaal belang zoals:
1. Het bezitten van een deugdelijke
ziekenkooi.
2. Het herkennen van een zieke vogel
en daarop volgend actie.
3. Eerste hulpmaterialen cq medicijnen.
Ad1.
Het valt mij steeds weer op dat veel liefhebbers vaak een aardig kapitaal aan vogels uitgeven maar dat een ziekenkooi ontbreekt. Een van de belangrijkste zaken is dat men een zieke vogel direct moet kunnen isoleren en eventueel warm moet kunnen zetten. Het beste is hiervoor een ziekenkooi te gebruiken Deze moet aan een aantal voorwaarden voldoen.
1. Het moet goed afwasbaar zijn zodat het ook goed te ontsmetten is, bijv. een kunststoflade en de binnenzijde van de kooi bekleden met kunststof.
2. De vogel mag niet in zijn eigen ontlasting kunnen lopen, bijv. bodem gescheiden door middel van een gazen rooster.
3. Een goede warmtebron, bijv. een infrarode lamp of een warmtespiraal.
4. Een thermostaat en thermometer.
5. Verlichting (niet te fel).
6. Goede ventilatie.
Verder is het belangrijk dat wanneer eenmaal een vogel in een ziekenkooi geplaatst is deze kooi regelmatig schoon gemaakt wordt. Bij diverse liefhebbers heb ik gezien dat ziekenkooien tijdens gebruik niet schoongemaakt worden of zelfs dat nieuwe vogels erin geplaatst worden zonder dat deze eerst is schoongemaakt en ontsmet. Vaak wordt alleen de bodem (papier) verschoond. Dit is natuurlijk vragen om moeilijkheden. Belangrijk is verder dat de kooi op een rustige plaats staat, de vogels moeten niet steeds gestoord worden door bijvoorbeeld passerende mensen. Het mooiste is dat men de zieke vogel vanuit een plaats kan obseveren zonder dat de vogel het in de gaten heeft.
Ad2.
Ook een punt wat de nodige aandacht verdient: het is van groot belang dat wanneer een vogel ziek is direct in te grijpen. De meeste van ons zien meestal wel wanneer er iets niet in de haak is. Toch wil ik nog even een aantal punten benoemen waar men op moet letten.
1. De vogel zit bol.
2. De vogel slaapt met de kop in de veren en zit daarbij op twee poten.
3. De vogel zit met wippende staart.
4. De verenconditie bij de cloaca (zijn vies).
5. De keel beweegt (vaak alleen van zeer nabij te zien).
6. De vogel geeft over of heeft neiging tot overgeven.
7. De vogel piept synchroon met de ademhaling.
8. De vogel heeft een dikke onderbuik (zonder dat er sprake is van eventueel het leggen van een ei).
9. Gesloten ogen, natte ogen ect.
10. Moeite met het zitten.
11. Moeite met lopen of vliegen, niet stabiel ect.
Uiteraard zijn er nog meer symptomen te bedenken maar ik heb de meest in het oog springende genoemd. Heeft men de vogel gevangen dan is het zaak om het borstbeen te voelen of nog beter te bekijken door de veren wat aan de kant te blazen. Soms zal men zien dat de vogel al sterk vermagerd is zonder dat men dat in de gaten heeft gehad. Het is dus verstandig om steeds de voerconsumptie van de vogels in je bestand in de gaten te houden. Wanneer er plotseling meer voer over is dan anders en men ziet in eerste instantie niets aan de vogels dan is het noodzakelijk om de vogel met extra aandacht te observeren. Bij twijfel de vogel direct isoleren. Het is een feit dat men niet voor niets denkt dat de vogels anders zit dan normaal. Het kan goed zijn dat wanneer men de vogel in de hand neemt en controleert men zal vaststellen dat de vogel al wat vermagerd is. Dit is een heel belangrijke stap en hierbij wordt in het algemeen de meeste fouten gemaakt. MEN WACHT TE LANG. Hoe eerder men er bij is hoe betere overlevingskansen de vogel heeft. Wanneer een vogel niet in orde is zal hij of zij maar zelden automatisch beter worden, meestal moet men er wel wat voor doen. Soms zal blijken dat met alleen wat warmte de vogel er al doorkomt. Nu hoor ik U al zeggen: op welke temperatuur moet ik de vogel plaatsen Nou hiervoor is geen standaard aan te geven. Dit is geheel afhankelijk hoe ziek de vogel is.et ik de vogel plaatsen.h beter worden. fouten gemaakt. vogel al wat vermagerd is. Als vuistregel kan men aannemen dat de temperatuur goed is wanneer de vogel niet meer bol zit. In principe kijkt men dus alleen naar de vogel en niet zo zeer naar de temperatuur. Vaak is het zo dat hoe zieker de vogel hoe hoger de temperatuur. Wordt ingesteld. Het instellen kan dus enige tijd vergen. Gaat de vogel bijvoorbeeld meer eten en toont dus enige verbetering, dan kan men de temperatuur met hele kleine stapjes terug draaien. NOOIT TE SNEL. Wanneer U het te snel doet dan kan de vogel een terugval krijgen wat vaak een zeer averechtse uitwerking kan hebben. Wanneer de vogel zeer weinig eet is het aan te raden om ook gedurende de nacht het licht aan te laten. Eventueel moet men de vogel met een kropnaald bijvoeren. Dit brengt mij op de materialen die men eigenlijk bij de hand moet hebben. Ik heb er al menige vogel van mijzelf maar ook van anderen mee gered. Aan te bevelen materialen/medicijnen ect.:
1. Ziekenkooi
2. Kropnaald
3. Diverse spuiten.
4. Fysiologisch zout (9 gram zout op een liter water, te gebruiken tegen uitdroging).
5. Indien mogelijk steriel water.
6. Glucose.
7. Vitamine B complex, eventueel een multvitamine/aminozurenmengsel.
8. Vitamine A (wateroplosbaar).
9. Probiotica.
10. Oogzalf.
11. Nystatine.
12. Breedspectrum antibiotica (enrofloxacine= baytril.
13. ronidazol of een ander anti trichomonidae middel.
De diverse medicijnen worden niet klakkeloos gegeven. Zeker het antibiotica niet; bij langdurig en/of onnodig gebruik worden schimmelinfecties, zoals Candida in de hand gewerkt.